Εξουσίες, επιστημονική ουδετερότητα και εγκληματολογικός λόγος

50 χρόνια Howard Becker "Whose side are we on?"

Τον Αύγουστο του 1966, ο Howard Becker στην ομιλία του ως πρόεδρος της Εταιρείας για τη Μελέτη των Κοινωνικών Προβλημάτων (Society for the Study of Social Problems) έλεγε: «Κάθε φορά που οι κοινωνιολόγοι εξετάζουν ζητήματα τα οποία έχουν σημασία για τον κόσμο στον οποίο ζούμε, βρίσκονται μέσα σε διασταυρούμενα πυρά. Κάποιοι τους πιέζουν να μην παίρνουν θέση, να είναι ουδέτεροι και να διεξάγουν έρευνα η οποία είναι τεχνικά ορθή και απαλλαγμένη από αξιακές κρίσεις. Άλλοι τους λένε πως η δουλειά τους είναι ρηχή και άχρηστη εάν δεν εκφράζει μια βαθιά προσήλωση σε αξιακές θέσεις. Αυτό το δίληµµα, το οποίο φαίνεται τόσο οδυνηρό σε πολλούς, στην πραγματικότητα δεν υπάρχει, και κατά ένα σκέλος του είναι φανταστικό. Για να υπάρχει ένα τέτοιο δίλημμα, πρέπει να υποθέσουμε, όπως κάνουν ορισμένοι φαινομενικά, ότι είναι όντως δυνατόν να κάνουμε έρευνα που είναι ανεπηρέαστη από προσωπικές και πολιτικές συμπάθειες. Η γνώμη µου είναι πως αυτό δεν είναι δυνατόν και συνεπώς το ερώτημα δεν είναι εάν θα πρέπει να παίρνουμε θέση, δεδομένου ότι αναπόφευκτα γίνεται αυτό, αλλά µάλλον ποια θέση παίρνουμε, δηλαδή, µε ποιανού το μέρος βρισκόμαστε ...».

Η ομιλία του Becker αποτέλεσε μια τομή στην εξέλιξη της σύγχρονης κοινωνιολογικής σκέψης και πράξης. Αντικρούοντας την κυρίαρχη τότε αντίληψη πως η επιστημονική ουδετερότητα θα πρέπει να είναι κεντρικό χαρακτηριστικό της μελέτης των κοινωνικών προβλημάτων, ο Becker εγκαινίασε μια εποχή ριζικής θεωρητικής και µεθοδολογικής ανανέωσης της κοινωνιολογικής σκέψης και κυρίως, έφερε τους κοινωνικούς επιστήµονες, ιδίως όσους ασχολούνται με τα φαινόμενα της παρέκκλισης, της παραβατικότητας και του κοινωνικού ελέγχου, αντιμέτωπους µε τον αναπόφευκτα πολιτικό χαρακτήρα της πρακτικής τους. Έκτοτε, το ρεύµα της κριτικής κοινωνιολογικής σκέψης έχει καταστήσει σαφές πως η επιστημονική ουδετερότητα αποτελεί ένα εργαλείο µε βάση το οποίο συγκροτήθηκαν «καθεστώτα» επιλεκτικής γνώσης και εξουσίες επί της γνώσης, εντός και εκτός ακαδηµαϊκού χώρου και άλλες, κυρίως συναρτηµένες µε το ποινικοκατασταλτικό σύστηµα και την επιλεκτική λειτουργία του. Γνωρίζουμε πια πως η επιστηµονική ουδετερότητα, πέρα από τις στοχεύσεις των υποστηρικτών της, χρησιμοποιήθηκε και για να διαπραχθούν οι µεγαλύτερες παραβιάσεις δικαιωµάτων. Εν τούτοις, η άποψη του Becker πως η επιστηµονική ουδετερότητα είναι ένα ψευδο-δίληµµα, πολύ απέχει από το να είναι γενικότερα αποδεκτή. Η αντίληψη περί επιστηµονικής ουδετερότητας προσδιορίζει ακόµη και σήµερα τον επίσηµο επιστηµονικό λόγο µέσα στο πανεπιστήµιο. Μάλιστα, πρέπει να υπογραμμιστεί, ότι ο λόγος περί επιστηµονικής ουδετερότητας, επειδή οδηγεί σε εντυπώσεις περί αντικειµενικότητας και αυταπόδεικτης «επιστηµονικής» αλήθειας, έχει συμβάλει, ώστε σε πολλές περιπτώσεις να θεωρείται παρείσακτη και περιττή κάθε ανάλυση που κάνει κατανοητή τη σχέση θεσµών, ποινικού φαινοµένου και κοινωνίας.

Σήμερα, πενήντα και πλέον χρόνια μετά την σημαντική εκείνη τοποθέτηση του Becker, τα ίδια αυτά προβλήματα και διλήμματα, παραμένουν επίκαιρα για τη μελέτη του εγκλήματος και του κοινωνικού ελέγχου. Σε διεθνές επίπεδο, υπάρχουν πολλές ενδείξεις πως ο αναλυτικός εγκληματολογικός λόγος που διερευνά τα κοινωνικά αίτια του εγκλήματος έχει φθίνουσα επιρροή στην κατάστρωση της αντεγκληματικής πολιτικής, ιδίως εάν πρόκειται για εγκλήματα των ισχυρών. Κατά συνέπεια, μειώνεται και η ουσιαστική συμβολή του λόγου αυτού στην ανάλυση των όρων υπό τους οποίους προκύπτουν τα εγκλήματα και οι πολιτικές αντιμετώπισής τους, αλλά και στους όρους εφαρμογής της αντεγκληματικής πολιτικής. Παρά το ότι η εγκληματολογική έρευνα βρίσκεται στο ανώτατο επίπεδο ανάπτυξης της ιστορίας της, η ίδια η έρευνα, ο λόγος και οι θέσεις που προκύπτουν από αυτήν, περιορίζονται σε προτάσεις διαχείρισης του εγκληματικού ζητήματος και της λειτουργίας των κατασταλτικών μηχανισμών, υπό τη γενική θεώρησή ότι τα προβλήματα αυτά συνιστούν τεχνικού τύπου ζητήματα, στα οποία πρέπει να δίνονται τεχνοκρατικού τύπου λύσεις.

Σήμερα, τα προβλήµατα αυτά πρέπει να τεθούν ξανά στο επίκεντρο των στοχασµών και του επιστηµονικού µας διαλόγου και να προσπαθήσουµε να πάρουµε τα πράγµατα «από την αρχή» σε µια εποχή γενικότερης ρευστότητας και αβεβαιότητας που στο πλαίσιο της πολλά όρια και κανόνες έχουν καταρρεύσει και επαναπροσδιορίζονται µε βάση άλλες αξίες από αυτές που ο ∆ιαφωτισµός, η Νεωτερικότητα, ο παραδοσιακός Θετικισµός αλλά και η Κριτική Σκέψη είχαν ορίσει. Σήµερα, η σχέση νοµιµότητας-παρανοµίας είναι ρευστή όσο ποτέ και επαναπροσδιόριζεται µε κριτήρια σκοπιµότητας, και πάντως χωρίς την προοπτική ενός νέου οράµατος κοινωνικής ανάπτυξης. Αναµφίβολα, οι διακηρύξεις περί ανθρωπίνων δικαιωµάτων και σεβασµού της ελευθερίας έχουν κατοχυρωθεί θεσµικά σε παγκόσµιο επίπεδο όσο ποτέ άλλοτε στο παρελθόν. Αλλά συχνά µοιάζουν κείµενα που δεν µπορούν να δεσµεύσουν κανέναν για την εφαρµογή τους. Το ποινικοκατασταλτικό σύστηµα γίνεται όλο και περισσότερο ένα σύνολο θεσμών αποστασιοποιηµένων από την πραγματική κοινωνία και σε διαρκή κρίση, καθώς οι συνεχείς θεσµικές νοµοθετικές πρωτοβουλίες για την άµεση ανταπόκριση, την ταχύτητα, την αποσυµφόρηση, δεν κατορθώνουν να παρέμβουν ποιοτικά στις αιτίες της κρίσης αλλά απλά τη διαχειρίζονται και μάλιστα, τα τελευταία χρόνια υπό το βάρος της γενικότερης κατάστασης που έχει δημιουργηθεί στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης. Αλλά και η ίδια η εγκληµατικότητα έχει αλλάξει, καθώς έγινε αναπόσπαστο µέρος της καθηµερινότητας σε τέτοιο βαθµό, ώστε να θεωρείται δεδοµένη και αυτό αφορά την εγκληµατικότητα και των φτωχών και των πλουσίων.

Στην Ελλάδα, ο εγκληματολογικός λόγος, παρόλη τη σχετική ανάπτυξή του σε πανεπιστημιακό επίπεδο, είναι διπλά περιθωριοποιημένος. Πρώτα από την πολιτεία, η οποία παραμένει εγκλωβισμένη σε μια γραφειοκρατικού τύπου αντίληψη, που βρίσκεται σε μόνιμη διάσταση με την ουσιαστική εγκληματολογική έρευνα και προβληματισμό. Δεύτερον, ο εγκληματολογικός λόγος είναι αποκομμένος από το ίδιο το πεδίο του, με την έννοια ότι η παραγόμενη εγκληματολογική γνώση δημιουργείται χωρίς τους απαραίτητους πόρους, σπάνια απευθύνεται σε ευρύτερα ακροατήρια, σπάνια ασχολείται με ζητήματα που υπερβαίνουν την παραδοσιακή αντίληψη για το έγκλημα και ακόμη σπανιότερα μετασχηματίζεται σε παρέμβαση στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Η ανάπτυξη συνεπώς του εγκληματολογικού λόγου στην Ελλάδα συντελείται εν πολλοίς με ένα παράδοξο τρόπο, δηλαδή, χωρίς να υπάρχει ένα πραγματικά ευνοϊκό έδαφος γι΄αυτό, χωρίς στην πραγματικότητα οι αντικειμενικές συνθήκες στη χώρα μας να το επιτρέπουν.

Πρόκειται ουσιαστικά για την ανάπτυξη μιας υπανάπτυξης, η οποία όσο περισσότερο θα διαιωνίζεται, τόσο περισσότερο θα επιτρέπει στο πολιτικό σύστημα να προκρίνει ανορθολογικές, ακόμη και αντιδραστικές προσεγγίσεις στα ζητήματα της εγκληματοποίησης, του εγκλήματος και της αντιμετώπισής του. Το πρόβλημα αυτό αφορά την ελληνική εγκληματολογία στο σύνολό της. Βιώνεται όμως πιο δραματικά από μια εγκληματολογία, η οποία επιδιώκει συνειδητά τη σύνδεση της επιστημονικής της παραγωγής με τα κεντρικά ζητήματα των ελευθεριών, της ισότητας, των δικαιωμάτων και της κοινωνικής δικαιοσύνης, με δυο λόγια, με το όραμα μιας πιο ελεύθερης και δίκαιης κοινωνίας, ιδίως ενόψει των δραστικών κοινωνικών αναδιαρθώσεων της τελευταίας εικοσιπενταετίας και τελικά των επιπτώσεων της οξύτατης σημερινής κρίσης.

Για την κριτική εγκληματολογία τίθενται συνεπώς τα εξής πιεστικά ερωτήματα:

• Ποιός πρέπει να είναι σήμερα ο προσανατολισμός και οι πρακτικές προτεραιότητες της προοδευτικής εγκληματολογικής σκέψης;
• Ποιά είναι και ποιά θα μπορούσε να είναι η σχέση της εγκληματολογικής γνώσης με τα πεδία τα οποία αποτελούν το αντικείμενό της;
• Ποιά είναι τα περιθώρια παρέμβασης των εγκληματολόγων στη διαμόρφωση της κοινωνικής κίνησης, την πολιτική και τη δράση των κοινωνικών κινημάτων σε μια κατεύθυνση κοινωνικής αλλάγής;

Με αυτούς τους προβληματισμούς και υπό το πρίσμα που αναλυτικά παρατέθηκε προηγουμένως, η Ελληνική Εταιρεία για τη Μελέτη του Εγκλήματος και του Κοινωνικού Ελέγχου πραγματοποίησε το πρώτο της συνέδριο το Μάιο του 2016. Στόχος ήταν να προσφέρει ένα βήμα ουσιαστικού προβληματισμού και διαλόγου, να αποτιμηθεί η εξέλιξη και κίνηση της εγκληματολογικής σκέψης και πράξης στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς σε σχέση με τα παραπάνω ερωτήματα. Και ακριβώς η σύμπτωση της διεξαγωγής του Συνεδρίου με τα 50 χρόνια από την εμβληματική ομιλία του Becker προσέφερε το έναυσμα για την ανάπτυξη ενός γόνιμου διαλόγου. Στο συνέδριο συμμετείχαν περίπου 70 ομιλητές.

Σήμερα δύο χρόνια μετά παρουσιάζουμε τις συμβολές που απεστάλησαν προς δημοσίευση, σύνολο 46 εισηγήσεις. Κάνοντας σήμερα μια αποτίμηση μπορούμε να επισημάνουμε τον εντυπωσιακό αριθμό νέων επιστημόνων που συμμετείχαν στο συνέδριο, την πλούσια σε προβληματισμό συμβολή τους και ιδίως την κριτική σκέψη που σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό χαρακτηρίζει πολλές από τις εισηγήσεις. Οι συμβολές που ακολουθούν διαρθρώνονται σε 11 ενότητες:

1. Εγκληματολογική Θεωρία, Έρευνα και Εξουσία (Βιδάλη, Παπαϊωάννου, Ζαμάνης, Κουρούτζας, Κρανιδιώτη, Τσίγκανου & Φρονίμου, Λάζος),

2. Νεοφιλελευθερισμός, επαναοριοθετήσεις του κανονικού, επικινδυνότητα (Χουλιάρας, Βασιλαντωνοπούλου, Σκανδάμης, Γασπαρινάτου),

3. Ιστορικές διαστάσεις της Εγκληματολογίας και του εγκλήματος (Αβδελά, Παπανικολάου και Espinoza, Γκοτσίνας),

4. Εγκλήματα των ισχυρών, έρευνα, πρόληψη (Σταμούλη, Γεωργούλας, Μιχαλοπούλου, Σακελλάρη, Γάκη),

5. Παλιές και νέες διαστάσεις της θεωρίας και όψεις του εγκληματικού ζητήματος (Τσίρος, Σιταρά, Αναγνωστάκη, Καλλιάρα, Σάββα, Παρασκευόπουλος, Παπαθανασίου & Γέρμανος),

6. Μητρόπολη και κοινωνική ζωή (Κουλούρης, Κουτρολίκου & Μίχα, Πρέπη),

7. Διεπιστημονικές προσεγγίσεις του εγκληματικού ζητήματος (Μπαλή & Δουζένης, Καρκαζή, Ψαρρά, Μάντζαρη, Μαμάη, Νιώτη),

8. Επιτήρηση, ασφάλεια ασφαλιστική διαχείριση, αστυνόμευση (Γιαννάκη, Μαυρομάτη, Χαϊνάς),

9. Εγκλεισμοί πληθυσμοί σε παρένθεση (Τσακάλογλου, Τσιριγώτη),

10. Φυλακή – επανένταξη (Πέτσας, Κορος, Κασάπογλου, Ορφανάκη),

11. Αποκαταστατική Δικαιοσύνη – ένα άλλο παράδειγμα (Αρτινοπούλου, Μιχαήλ, Μαλλούχου).

Επιλογή του ΔΣ της ΕΕΜΕΚΕ που είχε και την επιστημονική επιμέλεια του τόμου ήταν να εντάξει στην ύλη του ακόμα και κάποιες συμβολές που αν και ασκούν κριτική δεν χαρακτηρίζονται από τη επιστημολογική οπτική της Κριτικής Εγκληματολογίας, αλλά έχουν ιδιαίτερη σημασία επειδή προέρχονται από επαγγελματίες σε επιμέρους πεδία. Συνδέουν έτσι με έναν τρόπο τον ακαδημαϊκό με τον πρακτικό λόγο της καθημερινότητας και, υπό μία έννοια, τη θεωρία με την πράξη. Πιστεύουμε ότι η μελέτη και ο αναστοχασμός επι των κειμένων του παρόντος τόμου θα προσφέρει την ευκαιρία για έναν περαιτέρω γόνιμο διάλογο. Τα κείμενα των εισηγήσεων που δημοσιεύονται για οικονομικούς λόγους υποβλήθηκαν σε φιλολογική και εκδοτική επιμέλεια από τα μέλη του ΔΣ (και όχι επαγγελματίες) και σε αυτό συνεργάστηκαν και μέλη της ΕΕΜΕΚΕ-μέλη από την Οργανωτική Επιτροπή (κ.κ. Δρόσου, Κασάπογλου, Κόρος, Κουφούλη, Πέτσας) στους οποίους και στις οποίες οφείλουμε πολλές ευχαριστίες.

Από τεχνική άποψη, μερικά από τα κείμενα αποκλίνουν από τις στυλιστικές οδηγίες που είχαν δοθεί στους συγγραφείς. Στις περισσότερες από τις περιπτώσεις αυτές η απόκλιση είναι αναπόσπαστα συνδεμένη με τον τρόπο έκφρασης και τις τεχνικές επιλογές των συγγραφέων, ώστε το ΔΣ έκρινε σκόπιμο να αρκεστεί σε μια βασική επιμέλεια του κειμένου χωρίς να απαιτήσει ευλαβική εφαρμογή του στυλιστικού οδηγού δυσχεραίνοντας έτσι σημαντικά την εργασία των επιμελητών του τόμου. Κατά συνέπεια, η εκδοτική ιδίως επιμέλεια δεν χαρακτηρίζεται από την αρτιότητα που θα είχε εάν την είχαν αναλάβει επαγγελματίες, όμως αυτό δεν έχει σχέση με την ποιότητα του κειμένου.

Τέλος θέλουμε να ευχαριστήσουμε τα μέλη της επιστημονικής επιτροπής που στήριξαν αυτήν την προσπάθεια και συγκεκριμενα την Καθηγήτρια κ. Έλλη Συμεωνίδου Καστανίδου (Α.Π.Θ.), την Καθηγήτρια κ. Εφη Αβδελά (Πανεπιστήμιο Κρήτης) και τον Καθηγητή κ. Μανώλη Δαφέρμο (Πανεπιστήμιο Κρήτης). Ελπίζουμε ότι αυτή η πρώτη προσπάθεια της ΕΕΜΕΚΕ να δημιουργήσει έναν κριτικό επιστημονικό λόγο στην Εγκληματολογία στην Ελλάδα, θα βρει ανταπόκριση και συνέχεια.

Δεκέμβριος 2018

Οι επιμελητές του τόμου (μέλη του ΔΣ της ΕΕΜΕΚΕ τον Μάιο του 2016):

Σοφία Βιδάλη, Πρόεδρος ΕΕΜΕΚΕ

Βάσω Αρτινοπούλου, Αντιπρόεδρος ΕΕΜΕΚΕ

Νικόλαος Κ. Κουλούρης, Γραμματέας ΕΕΜΕΚΕ

Στράτος Γεωργούλας, μέλος ΔΣ

Όλγα Θεμελή, μέλος ΔΣ

Γιώργος Παπανικολάου, μέλος ΔΣ

Περιεχόμενα

Οι επιμελητές Εισαγωγή: εξουσίες, επιστημονική ουδετερότητα και εγκληματολογικός λόγος ...1

Ι. Εγκληματολογική θεωρία, έρευνα και εξουσία

Σοφία Βιδάλη Οι αλήθειες του εγκληματολογικού λόγου: αντιφάσεις, περιορισμοί και προβλήματα στη θεώρηση του «εγκληματικού ζητήματος» ...9

Δημήτρης Παπαϊωάννου Η έννοια της αξιολογικής ουδετερότητας στις κοινωνικές επιστήμες και την Εγκληματολογία...30

Αλέξανδρος Ζαμάνης Η έρευνα πεδίου στην Πολιτισμική Εγκληματολογία. ‘Εθνογραφική εμβύθιση’ και ‘Συμπαθητική Κατανόηση’: προς μια «εγκληματολογική κατανόηση» (‘criminological verstehen’) ...40

Χρήστος Κουρούτζας Από τον «Εγκληματία Άνθρωπο» στα «Εγκληματικά Γονίδια»: γενετικός λόγος και εξουσία στη γενετικοποίηση της παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς...60

Μαρία Π. Κρανιδιώτη Η σημασία της έρευνας για τον θεωρητικό λόγο στην Εγκληματολογία: “έν οἶδα ὅτι ουδὲν οἶδα”...78

Ιωάννα Τσίγκανου και Έμμυ Φρονίμου Αξιολογική ουδετερότητα και μεθοδολογική αμεροληψία στην επιστημονική έρευνα: σκέψεις και προβληματισμοί ...100

Γρηγόρης Λάζος Για τη ριζοσπαστική εγκληματολογία στην Ελλάδα...109

ΙΙ. Νεοφιλελευθερισμός, επαναοριοθετήσεις του κανονικού, επικινδυνότητα

Αθανάσιος Χουλιάρας Εξέλιξη και διαχρονική λειτουργία της έννοιας της επικινδυνότητας του δράστη στις ποινικές επιστήμες...145

Βίκυ Βασιλαντωνοπούλου Η επικινδυνότητα των ισχυρών και η ισχύς των επικινδύνων: παραλλαγές μιας μη συμβατικής πραγματικότητας...174

Μαρίνος Σκανδάμης H εξέλιξη της έννοιας της επικινδυνότητας στις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης...191

Μαργαρίτα Γασπαρινάτου Από την επικινδυνότητα στην αναλογιστική πρόγνωση κινδύνου: οι προκλήσεις και τα αδιέξοδα της θετικιστικής σκέψης...211

ΙΙΙ. Ιστορικές διαστάσεις της εγκληματολογίας και του εγκλήματος

Έφη Αβδελά Για μια ιστορία της εγκληματολογικής σκέψης στην Ελλάδα...231

Γιώργος Παπανικολάου και Filippo Espinoza Λαθρεμπόριο και Ιταλοκρατία στα Δωδεκάνησα...242

Κωστής Γκοτσίνας «Χασισοπότες και λωποδύτες, τοξικομανείς και κακοποιοί»: τα ναρκωτικά από την εγκληματοποίηση στην εγκληματογένεση κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα...260

ΙV. Εγκλήματα των ισχυρών, έρευνα, πρόληψη

Ειρήνη Σταμούλη Ποινική Δικαιοσύνη και εξουσίες: το παράδειγμα του οργανωμένου εγκλήματος...276

Στράτος Γεωργούλας Kρατικό-Εταιρικό Έγκλημα: παραδείγματα στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα...295

Ελένη Μιχαλοπούλου Μία κριτική προσέγγιση του «οικονομικού» εγκλήματος...306

Μαρία Σακελλάρη Το έγκλημα κατά της άγριας ζωής στη Κρήτη: τα θύματα που γίνονται θύτες, ο νόμος της σιωπής και η συνενοχή του κράτους...318

Λία Γάκη Μια επίσκεψη στην βαθιά πράσινη εγκληματολογία σε σχέση με την οικονομική εγκληματικότητα κατά του περιβάλλοντος στην Ελλάδα...338

V. Παλιές και νέες διαστάσεις της θεωρίας και όψεις του εγκληματικού ζητήματος

Νικόλαος Τσίρος Πανοπτισμός και βιοεξουσία ως ερμηνευτικά παραδείγματα του αντιβουλησιαρχικού μεταμοντερνισμού ...356

Μαρκέλλα Σιταρά Ασφαλιστική διαχείριση και επιστημονική ουδετερότητα στην περίπτωση του SAVRY: μία προσέγγιση από τη σκοπιά της Κριτικής Εγκληματολογίας...366

Μαρία Αναγνωστάκη Εναλλακτικά/ευεργετικά μέτρα στη νομοθεσία περί ναρκωτικών: πορίσματα μελέτης...376

Κατερίνα Καλλιάρα Η τρέχουσα νεοφιλελεύθερη παρέμβαση του δικαίου στις εργασιακές σχέσεις: μία ριζοσπαστική προσέγγιση...399

Έλενα Σάββα Ο πελάτης έχει πάντα δίκιο; Μια προσέγγιση των πολλαπλών νομιμοποιήσεων του πελάτη πορνικών υπηρεσιών στην Ελλάδα του 2015-16 ...406

Δημήτρης Παρασκευόπουλος Προσδιορίζοντας το περιεχόμενο της οπαδικής βίας στον αθλητισμό, μανιχαϊσμός και ασφάλεια στην εξέδρα...417

Αναστάσιος Παπαθανασίου και Γεώργιος Γέρμανος Αντιμετωπίζοντας το Κυβερνοέγκλημα: δυσχέρειες διερεύνησης, στρατηγικές πρόληψης και αντιμετώπισης από αστυνομικής και εγκληματολογικής πλευράς σε Ευρωπαϊκό επίπεδο...434

VI. Μητρόπολη και κοινωνική ζωή

Νικόλαος Κ. Κουλούρης Διασπορά του ποινικού ελέγχου και κοινωνικοχωρική απομόνωση. Από την «τιμωρητική πόλη» στις «περίκλειστες κοινότητες»...448

Πέννυ Κουτρολίκου και Ειρήνη Μίχα Οι πολιτικές για το χώρο και ο εγκληματολογικός λόγος: το παράδειγμα του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης (ΣΟΑΠ) για την Αθήνα...468

Άλκηστις Πρέπη Παρίσι–Αθήνα: η ασφάλεια στην πόλη μέσα από τις πολιτικές των σημερινών δημοτικών αρχών...486

VIΙ. Διεπιστημονικές προσεγγίσεις του εγκληματικού ζητήματος

Παναγιώτα Μπαλή και Aθανάσιος Δουζένης Εφηβεία και παραβατική συμπεριφορά...506

Έλενα Καρκαζή Παρεμβάσεις με δικαστική εντολή και ‘επιβεβλημένη βοήθεια’: πώς να απελευθερωθούμε από ένα παράδοξο που εγκλωβίζει;...519

Δήμητρα Μάντζαρη Επιτελώντας το ρόλο του ψυχολόγου σε πλαίσια κράτησης: μια κριτική ματιά στις σχέσεις εξουσίας, θεραπείας και στις προοπτικές της επαγγελματικής πρακτικής...531

Άννα Μαμάη Η ποινική διαμεσολάβηση στην ενδοοικογενειακή βία κατά των γυναικών: ενδυνάμωση του θύματος ή δευτερογενής θυματοποίηση;...545

Στέλλα Νιώτη Η προκαταρκτική εξέταση και ο ρόλος του ειδικού ανακριτικού υπαλλήλου: η εμπειρία από το Σ.Ε.Υ.Υ.Π....563

VIΙΙ. Επιτήρηση, ασφάλεια, ασφαλιστική διαχείριση, αστυνόμευση

Ντόρα Γιαννάκη Διαδικαστική δικαιοσύνη, αστυνόμευση δημόσιας τάξης και εμπιστοσύνη στην αστυνομία: ευρήματα μιας ποιοτικής έρευνας...572

Αθανασία Μαυρομάτη Στερεότυπα, βία και καταστολή: ο ρόλος των στερεοτύπων σε συγκρούσεις δημοσίων συναθροίσεων στην Ελλάδα...594

Ευάγγελος Ι. Χαϊνάς Όψεις επιτήρησης, πρόληψης και ελέγχου του εγκλήματος σε μεγάλα αθλητικά γεγονότα...616

ΙΧ. Εγκλεισμοί, πληθυσμοί σε παρένθεση

Αναστασία Τσακάλογλου Κέντρα κράτησης μεταναστών: πανοπτισμός και κράτος εκτάκτου ανάγκης...636

Ζαχαρούλα Τσιριγώτη Ο ρόλος της Ελληνικής Αστυνομίας στη διαχείριση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών...651

Χ. Φυλακή—επανένταξη

Γιάννης Πέτσας «Εντάξει, φυλακή είναι»: οι συνθήκες εγκλεισμού των κρατουμένων στα Ειδικά Καταστήματα Κράτησης Νέων...657

Δημήτρης Κόρος Η συντροπικότητα της πειθαρχίας και κυβερνολογικής στην ελληνική φυλακή...669

Άννα Κασάπογλου Κοινωνική ιεραρχία και φυλακή: η περίπτωση των κρατουμένων του λευκού κολάρου...687

Καλλιόπη Ορφανάκη Η μελέτη των κοινωνικών αναπαραστάσεων των εγκλείστων ενηλίκων μαθητών γύρω από το παρα-ποινικό και περι-ποινικό τομέα: η μελέτη περίπτωσης του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας της Δικαστικής Φυλακής Κορυδαλλού...706

ΧΙ. Αποκαταστατική δικαιοσύνη—ένα άλλο παράδειγμα

Βάσω Αρτινοπούλου Αποκαταστατική Δικαιοσύνη: μια άλλη οπτική...723

Αφροδίτη Μαλλούχου Η συνδιαλλαγή σε ένα επανορθωτικό πλαίσιο μεταχείρισης των ανήλικων παραβατών και ο ρόλος του επιμελητή ανηλίκων ως διαμεσολαβητή: στάσεις και αντιλήψεις Επιμελητών Ανηλίκων του Νομού Αττικής...746

Ηρώ Μιχαήλ Ενδυναμώνοντας την Επανορθωτική Δικαιοσύνη: διεθνείς τάσεις και σύγχρονες προκλήσεις...766

Οι συγγραφείς του τόμου...784

Παραπομπή:

Αρτινοπούλου, Β., Βιδάλη, Σ., Γεωργούλας, Σ., Θεμελή, Ό., Κουλούρης, Ν. Κ., Παπανικολάου, Γ. (επιμ.) (2018). Εξουσίες, επιστημονική ουδετερότητα και εγκληματολογικός λόγος. 50 χρόνια Howard Becker "Whose side are we on?" Συμβολές στο πρώτο συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης του Εγκλήματος και του Κοινωνικού Ελέγχου. Αθήνα 24-27 Μαΐου 2016. Αθήνα: ΕΕΜΕΚΕ.

ISBN 978-618-84142-0-4